Erasmus+ KA1 - Ιούλιος 2021 Βαρκελώνη
Τίτλος προγράμματος:«Μην τα παρατάς και κυνήγησε τα όνειρά σου – μειώνοντας την πρόωρη σχολική εγκατάλειψη».
Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Σερρών προέβη στη συμμετοχή και ολοκλήρωση του προγράμματος Erasmus+ ΚΑ1 για την κινητικότητα προσωπικού Εκπαίδευσης Ενηλίκων που υλοποιήθηκε στο χρονικό διάστημα 5-11 Ιουλίου 2021 στη Βαρκελώνη της Ισπανίας και χρηματοδοτήθηκε από το ΙΚΥ. Ο τίτλος του σχεδίου με τον οποίο συμμετείχε το ΣΔΕ Σερρών ήταν «Μην τα παρατάς και κυνήγησε τα όνειρά σου – μειώνοντας την πρόωρη σχολική εγκατάλειψη».
Το πρόγραμμα έδωσε την ευκαιρία στους τέσσερις εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας να έρθουν σε επαφή με συναδέλφους άλλων ευρωπαϊκών χωρών (5 Ρουμάνων και 4 Λετονών), να συζητήσουν και να προβληματιστούν σε αντικείμενο που η θεματική του αφορά στην εγκατάλειψη του σχολείου και στις πρακτικές που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του φαινομένου.
Η εγκατάλειψη του σχολείου είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί σχολικούς οργανισμούς που φιλοξενούν μαθητικό δυναμικό που ανήκει σε ευάλωτες ομάδες και έχει ανάγκη από ιδιαίτερη διδακτική και ψυχολογική προσέγγιση. Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας έχουν άμεση ανάγκη ανάλογων επιμορφωτικών δράσεων, εφόσον φιλοξενούν εκπαιδευόμενους ενήλικες που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο ήδη μία φορά στην εφηβική τους ηλικία και μπορεί να προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Στο πλαίσιο αυτής της προβληματικής σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε η επιμορφωτική δράση του ΚΑ1 Erasmus+ που είχε ως βασικό σκοπό την πρόληψη της σχολικής διαρροής από τους ενήλικες εκπαιδευόμενους για δεύτερη φορά στη σχολική τους πορεία.
Οι εκπαιδευτικοί του ΣΔΕ Σερρών Ιωάννης Κιολδέλης, Χριστίνα Μεγαλομύστακα, Θωμαή Χατζηβασιλείου και Πετρούσα Καρύδα είχαν την ευκαιρία να επιμορφωθούν, ώστε να αποτελέσουν άξιο δυναμικό επιμόρφωσης κι άλλων συναδέλφων, σε θέματα που αφορούν :
· στους λόγους που οδηγούν στη διακοπή της φοίτησης των εκπαιδευομένων,
· στις διδακτικές πρακτικές που μπορούν να δώσουν θετική προοπτική στη σχολική πορεία των εκπαιδευομένων και
· στις εμψυχωτικές και συμβουλευτικές μεθόδους προσέγγισης των εκπαιδευομένων, ώστε να είναι ικανοί να διαχειριστούν το ζήτημα της εγκατάλειψης του σχολείου.
Στο σεμινάριο χρησιμοποιήθηκαν βιωματικές μέθοδοι εκπαίδευσης ενηλίκων. Συνεπώς, η ενεργή συμμετοχή των συμμετεχόντων ήταν απαραίτητη για την υλοποίησή του σεμιναρίου. Οι συμμετέχοντες της επιμορφωτικής συνάντησης διαχειρίστηκαν και εφάρμοσαν πρώτοι αυτοί τις εκπαιδευτικές πρακτικές που αργότερα θα κληθούν να εφαρμόσουν έμπρακτα στη δική τους τάξη, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να αναπτύξουν ενδιαφέρον να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας.
Στην επιμορφωτική συνάντηση αρχικά αναζητήθηκαν οι λόγοι που οδηγούν τους εκπαιδευόμενους να εγκαταλείψουν το σχολείο και να μην ολοκληρώνουν τη φοίτησή τους σε αυτό. Οι ενήλικες εκτός από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας έφηβος στη σχολική τάξη έχουν να αντιμετωπίσουν και τις ευθύνες της ενηλικιότητας. Συγκεκριμένα, έχουν να φροντίσουν για την οικονομική τους βιοπόρευση, όπως και της οικογένειάς τους, ο χρόνος που διαθέτουν για τις προσωπικές τους ανάγκες είναι περιορισμένος, το εργασιακό καθεστώς στο οποίο υπόκεινται συνήθως είναι δύσκολο, ενώ ο φόβος της απόλυσης τους αναγκάζει να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για την εργασία τους.
Οι εσωτερικοί φραγμοί που αποτελούν εμπόδια μάθησης είναι αρκετοί. Συγκεκριμένα, έχουν να αντιμετωπίζουν το φόβο της απόρριψης που τους δημιουργεί αντιστάσεις στην πορεία της μάθησής τους. Οι εμπειρίες που έχουν από το σχολείο κατά την εφηβική τους ηλικία συχνά είναι δυσάρεστες πράγμα που τους αποθαρρύνει να συνεχίσουν τη μαθησιακή τους πορεία, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι αντιλήψεις που έχουν διαμορφώσει από το οικογενειακό τους περιβάλλον για την αξία του σχολείου είναι εξίσου αρνητικές.
Ένα σημαντικό τμήμα των εκπαιδευομένων στα ΣΔΕ προέρχεται από ευάλωτες ομάδες, όπως είναι οι Ρομά, οι παλιννοστούντες, οι οικονομικοί μετανάστες, οι πρόσφυγες και τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες. Οι συνθήκες διαβίωσης, η κουλτούρα και ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουν τη μάθηση οι συγκεκριμένες ομάδες, τα οικονομικά προβλήματα, η παιδική εργασία και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει τα ζητήματα εκπαίδευσης το συγγενικό και φιλικό τους περιβάλλον αποτελούν λόγους που τους οδηγούν στην εγκατάλειψη του σχολείου στην εφηβική τους ηλικία, αλλά και στην ενήλικη ζωή τους. Το σχολείο, όπως είναι διαμορφωμένο, δεν είναι συμβατό με τις αντιλήψεις που ήδη έχουν διαμορφώσει οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι των ευάλωτων ομάδων και διαπιστώνεται ότι ο τρόπος προσέγγισής τους, όπως και οι μέθοδοι διδασκαλίας, είναι απαραίτητο να προσαρμοστούν στις ανάγκες τους, ώστε να μειωθεί η σχολική διαρροή και να επιτευχθούν οι μαθησιακοί στόχοι του σχολικού προγράμματος.
Στην επιμορφωτική συνάντηση αναζητήθηκαν επίσης οι τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος, ώστε να αποφευχθεί η εγκατάλειψη του σχολείου. Οι συμμετέχοντες στην επιμορφωτική συνάντηση κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό που μπορεί να βοηθήσει, ώστε να κατανοηθούν οι λόγοι που οδηγούν τους εκπαιδευόμενους στην εγκατάλειψη του σχολείου και να αποφευχθεί η σχολική διαρροή είναι η ενσυναίσθηση. Η κατανόηση του τρόπου σκέψης, των διαμορφωμένων αντιλήψεών τους για την αξία του σχολείου καθώς και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στην ενήλικη ζωή τους αποτελεί το κλειδί για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της εγκατάλειψης της σχολικής τάξης και του σχολικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητο να γίνουν αρχικά οι απαραίτητες ενέργειες για τη διαμόρφωση του κατάλληλου μαθησιακού κλίματος που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε εκπαιδευομένου από την πολιτεία. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν οι ανάλογες συνθήκες, ώστε να υπάρχει αντισταθμιστική εκπαίδευση και να δίνονται ίσες ευκαιρίες για μάθηση σε όλους τους πολίτες.
Στην επιμορφωτική συνάντηση εξετάστηκαν λεπτομερώς οι απαραίτητες προσπάθειες που μπορεί να κάνει μια σχολική μονάδα, ώστε να αποφευχθεί η εγκατάλειψη του σχολείου. Συνεπώς, θεωρήθηκε ότι είναι απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στις διδακτικές μεθόδους οι οποίες θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εκπαιδευομένων. Οι κοινωνικοπολιτισμικές μέθοδοι διδασκαλίας που ακολουθούν το συνεργατικό μοντέλο θεωρούνται, σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, αυτές που προσελκύουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των εκπαιδευομένων. Η μάθηση ανακαλύπτεται, οι εκπαιδευόμενοι νιώθουν ότι οικοδομούν τη γνώση, ενώ ο/η εκπαιδευτής/τρια διευκολύνει τη μαθησιακή πορεία, τους ενθαρρύνει, τους εμψυχώνει και βοηθά στο να φτάσουν στο στόχο τους. Οι εκπαιδευόμενοι οικοδομούν τη γνώση μέσα σε ένα συνεργατικό περιβάλλον και εμπλουτίζουν τη σκέψη τους με τις εμπειρίες που δέχονται από τα μέλη της ομάδας με τα οποία δρουν και αλληλεπιδρούν, ενώ παράλληλα μαθαίνουν να δημιουργούν και να αντιμετωπίζουν τη γνώση ενεργητικά και όχι ως παθητική λειτουργία. Κατά συνέπεια, η μάθηση αποκτά ενδιαφέρον, επειδή γίνονται όλοι συνεργοί στην οικοδόμησή της, ενώ παράλληλα ο ένας βοηθά τον άλλο, αλληλοϋποστηρίζονται, αλληλοεμψυχώνονται και εκτός από τη γνώση αναπτύσσουν και κοινωνικές δεξιότητες και μπορούν και αλλάζουν πιο εύκολα τη στάση τους απέναντι στην αναγκαιότητα συνέχισης της σχολικής τους πορείας.
Στην επιμορφωτική συνάντηση εξετάστηκε και η συμβολή των ΤΠΕ αλλά και εφαρμογών STEM στη διδακτική προσέγγιση των εκπαιδευομένων, ώστε το σχολείο να γίνει πιο ελκυστικό για αυτούς. Η χρήση των ΤΠΕ και STEM μπορεί να συμβάλει, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να νιώσουν ότι το σύγχρονο σχολείο δεν αφορά μόνο στην παθητική μετάδοση της γνώσης και στον αυστηρό διδακτισμό παρά αποτελεί ένα χώρο όπου εφαρμόζονται σύγχρονες διδακτικές πρακτικές οι οποίες εκμεταλλεύονται τις ΤΠΕ και STEM για την εκμαίευση γνώσης, συνηθίζουν τους εκπαιδευόμενους στη χρήση τους και τους βοηθούν να νιώθουν και αυτοί επαρκείς ψηφιακοί χρήστες. Παράλληλα δημιουργούν ενδιαφέρον, επειδή η γνώση δεν αποκτάται με μοναδικό μέσο το βιβλίο, αλλά και με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων.
Τέλος, εξετάστηκε η μεγάλη συμβολή των εμψυχωτικών, συμβουλευτικών μεθόδων προσέγγισης των εκπαιδευομένων. Ένας/μία καλός/ή εκπαιδευτής/τρια είναι απαραίτητο να μπορεί να διαχειρίζεται και το συναισθηματικό πλαίσιο των εκπαιδευομένων. Να μπορεί να προλαμβάνει τη διάθεσή τους να εγκαταλείψουν το σχολείο και να τους παρέχει την ανάλογη ψυχολογική υποστήριξη. Συχνά ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης τη στιγμή της απόφασης των εκπαιδευομένων να σταματήσουν τη σχολική τους πορεία μπορεί να αποτελέσει τη λύση του προβλήματος. Η έκφραση ανθρώπινης προσέγγισης και ανιδιοτελούς αντιμετώπισης τους μπορεί να τους κάνει να σταματήσουν να νιώθουν περιθωριοποιημένοι, να νιώθουν ισότιμα μέλη που αγωνίζονται για να βελτιώσουν τη ζωή τους και να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον για αυτούς.
Στο πλαίσιο της επιμόρφωσης όλη η εκπαιδευόμενη ομάδα (Έλληνες, Λετονοί και Ρουμάνοι) επισκέφτηκαν το Solarium Hostel, ένα κέντρο υποδοχής και φιλοξενίας αστέγων στο κέντρο της Βαρκελώνης όπου ενημερώθηκαν για τη δράση του κέντρου και τους στόχους του. Οι άστεγοι, κατά τον υπεύθυνο, αντιμετωπίζονται ως γόνιμο κύτταρο της πόλης και σκοπός του ασύλου είναι η αποτροπή του φαινομένου. Έγινε διεξοδική συζήτηση για τα μέτρα που συνεπικουρικά μπορούν να συνδράμουν και την ανάπτυξη νέων μηχανισμών πρόληψης αλλά και πρόσθετων τρόπων αποκατάστασης και επανένταξης όσων χρήζουν βοήθειας. Αναφέρθηκε σαν ένας από τους κυριότερους τρόπους στην βοήθεια επανένταξης η εκπαίδευση, η επιμόρφωση και κατάρτιση σε δεξιότητες που ζητά η αγορά εργασίας. Έγινε γνωριμία των εκπαιδευομένων με ανθρώπους της δομής και συζήτηση με έναν πρώην άστεγο που επωφελήθηκε του προγράμματος και κατάφερε να ενσωματωθεί επιτυχώς στην τοπική κοινωνία.
Ως βιωματική δράση επιλέχθηκε από τη συντονίστρια του προγράμματος να επισκεφτούν οι εκπαιδευόμενοι το Ισπανικό Χωριό στο οποίο υλοποιήθηκαν δράσεις εμψύχωσης της ομάδας. Οι βιωματικές δράσεις σε εξωτερικό περιβάλλον επιλέχθηκαν ως εκπαιδευτική καινοτομία με στόχο την προώθηση της βιωματικής , συνεργατικής κα διερευνητικής μάθησης. Οι συμμετέχοντες ανέπτυξαν κοινωνικές και κιναισθητικές δεξιότητες, αξιοποίησαν τις εμπειρίες των προηγούμενων ημερών του σεμιναρίου για να κατανοήσουν νέα θέματα και να κάνουν βελτιωτικές παρεμβάσεις σε προσωπικό επίπεδο. Καθώς ήταν η τελευταία ημέρα της επιμόρφωσης έγιναν διαπιστώσεις σχετικά με τις αποκτηθείσες γνώσεις, τη δυναμική της ομαδικής δράσης και τέλος αξιολόγηση της συνεργατικότητας .
Ωφέλειες του Erasmus+ για τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στην επιμορφωτική δράση ήταν :
· η γνωριμία διαφορετικών πολιτισμικών θεωρήσεων και η επαφή με τη διαφορετική κουλτούρα άλλων λαών,
· η ανάπτυξη γνωστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων,
· η δημιουργία επαφών με συναδέλφους άλλων Ευρωπαϊκών κρατών,
· η επιθυμία για συνεργασία με συναδέλφους και σχολεία αντίστοιχα στον ευρωπαϊκό χώρο,
· η βελτίωση στη γνώση και χρήση ξένων γλωσσών,
· η δημιουργία κινήτρων για την ανάληψη πρωτοβουλιών επαγγελματικής ανάπτυξης με συμμετοχή σε επιμορφωτικές δράσεις,
· η κατανόηση του προβλήματος της εγκατάλειψης του σχολείου και η ανεύρεση τρόπων με τους οποίους μπορεί κανείς να τη διαχειριστεί,
· η χρήση νέων διδακτικών πρακτικών στην τάξη.
Ωφέλειες του Erasmus+ για το ΣΔΕ Σερρών :
· η χρήση νέων καινοτόμων διδακτικών πρακτικών από τους εκπαιδευτικούς,
· ο προβληματισμός στην αλλαγή προσέγγισης των εκπαιδευομένων και η χρήση εμψυχωτικών και συμβουλευτικών μεθόδων,
· η ευρύτερη χρήση των ΤΠΕ στις διδακτικές πρακτικές,
· η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών.
Αξιολόγηση του προγράμματος
Έγινε αξιολόγηση του προγράμματος με ερωτηματολόγια και διαπιστώθηκε ότι :
Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στο πρόγραμμα :
· εξέφρασαν θετική στάση για τις διδακτικές μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου και την όλη διοργάνωσή του από τον εκπαιδευτικό φορέα,
· έχουν τη διάθεση να συμμετέχουν ενεργά και σε περαιτέρω εξίσου ενδιαφέρουσες επιμορφωτικές δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
· είναι διατεθειμένοι να διοχετεύσουν τη γνώση τους και σε άλλους συναδέλφους,
· οι συνεργατικές σχέσεις μεταξύ τους βελτιώθηκαν αισθητά,
· ο βαθμός ικανοποίησης εκπαιδευτικών και μαθητών θα τους οδηγήσει στην ανάληψη νέων καινοτόμων προγραμμάτων και τους μαθητές σε περισσότερο ενεργή συμμετοχή τους σε αυτά,
· θα υπάρξει διάχυση των αποτελεσμάτων των δράσεων στη σχολική κοινότητα.
